६ चैत्र २०८०, मंगलवार March 19, 2024

पह्राइ एकठो टपस्या हो

२२ श्रावण २०७८, शुक्रबार
पह्राइ एकठो टपस्या हो

डा. कृष्णराज सर्वहारी
(कृष्णराज सर्वहारी असारके डोसर अठ्वार नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयसे ‘थारु संस्कृतिमा कृष्णचरित्र परम्पराको अध्ययन’ विसयमे विद्यावारिधि (पिएचडि) कर्ले बटाँ । उहे सेरोफेरोमे उहाँसे करल बाटचिट)

१) विद्यावारिधि प्राप्त कर्लक्म बधाई बा । विद्यावारिधि प्राप्त हुइल पाछ अप्नह कसिन महसुस हुइटि बा ?
विद्यावारिधि मिलल् पाछे महि लावा मेरिक कौनो खासे अनुभुटि नै हो । ८ बर्सक् भरवा बिसाइ पैलकमे हलुक महसुुस हुइल बा । बधाइ खाइट खाइट अघा रख्लुँ । यि उट्टर डेहटसम बधाइले पेट भरट कलेसे कलवा बेरि खाइ नै पर्ना अवस्ठा बा ।

२) यिहासम पुगम् कना सोच्ल रलहि कि नाही ?
हिन्दी कवि पास कहले बटाँ, सब्से खटरनाक होटा है, हमारे सपनोंका मर जाना । उहेसे जे सपना डेखक् छोरल, उ मुवल बराबर हो । यिहासम आपन पहइ पुगैम कहिके छोटिअसे सप्ना डेख्ले रहुँ, सोच्ले रहुँ । जौन आज पुरा हुइल बा । महि अभिन फेन याड बा, ९ कच्छम् पह्रेबेर विड्वान लोगनके महावानि अपन डायरिमे सारेबेर मैं अपन फेन महाबानि बनैले रहुँ । ओ,ओकर आगे डा. ठपके अपन नाउँ लिख्ले रहुँ । उ डेख्के मोर बर्का डाडु ऋषिराज चौधरी बहुट डिन खिझ्वइले रहिट । आज उ खिझ्वाइ यठार्ठमे परिनट हुइल बा ।

३) अप्न यिहासम पुग्ना जौन अवसर पैलि याकर श्रेय किहिन किहिन डेठि ?
यि लिस्ट बनैलेसे बहुट लम्मा हुइ सेकठ । फिर भि कुछ नाउँ सम्झहि परि । जस्टे कि सल्यानके मोर मैगर संघरिया पूर्ण भण्डारी ‘पंकज’ जिहिसे हम्रे संगे पिएचडि ओरवइलि, उहाँ गँरखोड्डा नै लगैटा कलेसे मैं पिएचडि ज्वाइन कर्बे नै कर्टुँ । आब् पिएचडि नै करम कहिके ढिला डेहलमे मोर शोध निर्देशक गुरु प्राडा चूडामणि बन्धु टुहि अपन समाजके लग फेन जसिक फे यि कोर्स करहि परि कहिके डोसर गँरखोड्डा लगैलकमे उहाँ २ जन्हन प्रटि विसेस आभारि बटुँ । मोर सहनिर्देशक डा गोविन्द आचार्य, डा गणेशप्रसाद घिमिरेप्रटि फेन आभारि बटुँ ।
मोर पिएचडिके कार्यछेट्र दाङके राजपुर गाउँ रहे । उहाँक् गोमादेवी चौधरीक् गाइल अस्टिम्कि गिटके विस्लेसन हो मोर पिएचडि । उहाँ महि समय नै डेटि कलेसे पिएचडि सम्भव नै रहे । ओस्टक सामग्रि संकलनके लग सघैलक माधव चौधरी, सुशील चौधरी, छविलाल कोपिला, अशोक थारु लगायट संघरियन नै सघैटा कलेसे यि लिख्नौटि अच्कच्रे रहट । ओ, कहिहि पर्ना मोर सुखडुखमे साठ डेना मोर गोसिन्या जे महि पह्रक लग बाटाबरन बनैलि, टिनु छाइन्के जे टायप कैके मोर पिएचडिहे आगे बह्रैलाँ । यि सक्हुन मोर पिएचडि कैनाके स्रेय जाइठ ।
डोसर मजा कामके लाग इगो ढैना चाहि कना मोर मान्यटा हो । जब कौनो समय संग्गे रिसर्चके काम कर्लक गोपाल दहित पिएचडि ज्वाइन कर्ला । महि लागल दहित पिएचडि करे सेक्ठाँ कलेसे मै का जे नै ? कना इगोले फेन मोर पिएचडिके याट्रा आगे बह्रल रहे । ओहेसे उहाँहे फेन मोर पिएचडि कैनाके स्रेय जाइठ ।

५) खास कैख हमार थारु समुदायक भैया बाबुहुक्र एसईई पास कैक बल्लबल्ल क्याम्पस पह्र जैठ तर बिचमा छोर डेठ । आपन पह्राइह निरन्तरता नि डेना कारण का हुइ ना?
किहु परिस्ठटिले बिचेम पह्राइ छोरना बाढ्याटा आ सेकठ । मने खास कैके कौनो काम बिचेम छोरना कलक योजनाके अभाव हो कना महि लागठ । बहुट कम अभिभावक हुइहि, जे अपन सन्टान क्याम्पस ना पह्रे कना सोंच रलक । मोर लर्कापर्का आगे बह्रिट कना जौन फेन अभिभावक्के चाहना रहठ । मने हालि कमैम् टे मजा मोबाइल खेलैम्, जा मन लागि टा खैम्, जहाँ मन लागि टहाँ घुमम् कना सामान्य सोंचले फेन युवालोग पह्राइ ढिला डेठाँ । मन्जुरि चलजैठाँ ।
बिचेम पह्राइ छोरना भैयाबाबुन मै का कहक चहठुँ कलेसे अपनेक हाँठेम सिप बा कलेसे मजा जिन्गि जिए सेक्ठि । जौन फेन सिप सिखक् लग पह्राइ चाहठ । काम कर्टि फे पह्रे सेक्जाइठ । ओहेसे मै टे कामले फुर्सड नै पैठुँ कना बहाना ना बनाइ, जट्रा सेकटि, पह्रि ।

६) अप्न विद्यावारिधि प्राप्त कै सेक्ल बाटि । बास्तबम पह्राइ कलक् कसिन हो जसिन लागठ ?
मैं पह्राइहे एकठो टपस्या मन्ठुँ । सब्के टपस्या पुरा नै हो फेन सेकठ । छोटेम जब कौनो बिसयके बारेम घोक्टि, याड करट करट मिच्छै लाग जाए टे मनेम खयाल आए, यि पह्राइ कना चिज कहिया ओराइ । मने यि पहिलक् खयाल सोंचेबेर अब्बे हाँसि लागठ । विद्यावारिधि औपचारिक पह्राइके अन्टिम बिन्डु हो । मने विद्यावारिधिके बाड जिम्मेवारि झन बह्रल महसुुस हुइल बा । लावा लावा विसयमे अढ्ययन अनुसन्ढानके खाका बन्टि बा ।

७) अप्न अस्टिमकि बिसयम विद्यावारिधि कर्लि । यि बिसयम नम्मा समयसम अनुसन्धान करबेर अस्टिम्किक् इतिहास का पैलि?
अस्टिम्किक् इटिहास ड्वापर युगसे जोरल हस लागठ । कान्हा भारतके बज्जि गणतन्त्रमे बह्रलाँ, पौह्रलाँ । बज्जि गणतन्त्रमे बोल्जैना बहुट सब्ड अस्टिम्किक् गिटमे पा जाइठ । थारु समुडायमे कान्हा असिन पात्र हुइट, जेकर महिमा अस्टिम्किक् गिट गाके, अस्टिम्किम् चित्र बनाके पुजा कैके, डस्यम सखिया नाचेम गिट गैटि नाचके मना जाइठ । कान्हाबाहेक गिट गाके, चित्र बनाके, नाचके कौनो ऐटिहासिक पात्रहे थारु नैसम्झठाँ । जब मनै भासाके अभावमे एक डोसरसे बोलके अपन भावना साटे नै सेकिट, टब चित्रले अपन बाट बुझाइट । महि लागठ, अस्टिम्किसे पहिले फेन थारुलोग चित्र बनाइट, नै टे सिरिस्टिके बर्नन् हमार चित्रमे कसिक आइट ? संसारमे उ जाट पुरान मानजाइठ, जेकर लोकसाहित्यमे सिरिस्टिके खिस्सा मिलठ् । अस्टिम्किक् गिट लगायट गुर्वावक् जल्मौटिमे फेन सिरिस्टिके खिस्सा रहलओर्से थारु संसारके पुरान आडिवासि हुइट कना प्रमानिट करठ ।

८) पाछक् समयम अस्टिम्कि मनैना चलन फे हेरैटि जाइटा । याकर महट्व बह्राइक लाग ओ यि अस्टिम्कि मनैना चलन ह निरन्तरता डिहक लाग का कर पर्ना डेख्ठि ?
अब्बे नेपालमे किल नाहिं, संसार भर पहिचानके खोजि हुइटि बा । ओहेसे खास कैके पस्चिमा थारुलोग यडि अपन पहिचान बँचैना हो कलेसे अस्टिम्कि मनैना चलनहे निरन्टरटा डेना जरुरि बा । डिडिबाबुन् अग्रासन डेहे जैना मजा चलन यम्ने बा । इहिसे हमार गिटबाँस, पेन्टिंग, नाच बँचे सेकठ् । अस्टिम्किहे महोट्सवके रुपमे मनाइपर्ना सोंच बनाइ परल । हमार थारु जनप्रटिनिढिलोग, बरघर महटाँवालोग पहिचान बँचैना सोंच नाने परल । जस्टे मिथिला कला नेपालमे किल नाहिं, अब्बे संसार भर लोकप्रिय हुइटि बा । ओस्हक अस्टिम्कि चित्रकलाहे फेन लोकप्रिय बनैना जरुरि बा ।

९) अन्टम कुछु कह पर्ना बा कि?
बुह्राइल सुग्गा कठेक पह्रि ?कना कहकुट हटाइ । पह्रके ओरागैल कब्बु ना सोंचि । आपन ग्यान बाँटि । अपन व्यक्टिगट उन्नटिके अलावा समाजके उन्नटिक् लग फेन कुछ सोंच बनाइ ।
प्रस्टुटि : सन्तोष दहित
साभार : नयाँ युगबोध