८ बैशाख २०८१, शनिबार April 20, 2024

‘गुलामी राजनीतिसे बाहेर नाइ निकरटसम् थारु मुक्ति निपैही’

२२ श्रावण २०७८, शुक्रबार
‘गुलामी राजनीतिसे बाहेर नाइ निकरटसम् थारु मुक्ति निपैही’

जिल्ला बर्दिया राजापुर नगरपालिका–२ जोतपुरके सिताराम थारु एक जुझारु युवा नेता हुइटैं । अत्रै किल नाहि उहाँ लेखक, समाजसेवीके रुपमे फे चिन्ह्जैठैं । अब्बे उहाँ बर्दियाली थारु विकास मंच काठमाडौके केन्द्रीय अध्यक्ष, थारु बिद्यार्थी समाजके केन्द्रीय कोषाध्यक्ष ओ थरुहट थारुवान राष्ट्रिय युवाशक्तीके केन्द्रिय अध्यक्ष फेन बटैं । थरुहट तराई विद्यार्थी युनियन केन्द्रीय अध्यक्ष समेत रहिके काम करल अझ्कल उहाँ कीर्तिपुर काठमाडौंमे बरघर रेस्टुरेन्ट संचालन फेन कर्ले बटैं । इहे क्रममे पत्रकार सागर कुश्मीसे करल छोट्मिठ बातचित यहाँ प्रस्तुत कैल बा ।

१. अप्ने युवा नेता, लेखक, समाजसेवी, व्यवसायी फेन हुइटी । अपन परिचय कैसिक देहे रुचैठी ?
–पहिल सुरुम निसराउ साप्ताहिक पत्रीकाके जिउगर बगाल हुकहन मैगर धन्यवाद देह चाहतुँ ओ यी पत्रिका आउर झङ्गल्यार ह्वाए कना शुभकामना देह चाहतुँ । अप्नेक पुछ्ल प्रश्न अनुसार मै यी सक्कु क्षेत्रम सिपार मनंै त निहुइतँु लेकिन भोगाइ ओ सिकाइ म लागल बातँु । पेट पालक् लाग मै व्यापार कर्ठँु, आत्मा सन्तुष्टिके लाग समाजसेवा, सिखल ज्ञान समाजहन बातक ते कलम चलैठँु कलसे एक जिम्मेवार युवाके नातासे देश ओ समाज हन बचाइक लाग राजनिती कर्ठुँ । यी सक्कु चिज मनैंनके जिन्दगीसे जोरल बा ओ अप्ने हम्रे कोनो फें तरिकासे समाजिक ओ राजनीतिक काम कर्ती बाती ।


२. अपन गाउँ ठाउँ छोरके राजधानीमे जाके काहे व्यवसाय सुरुवात कर्ली ? अप्ने गाउँ ठाउँ ओर काहे नै कर्ली ?
–२०५९ साल म मै काठमाडौ छिर्नु । गाउँ छोर्के काठमाडौ बैठ्लक अब्बा लगभग १७ बर्ष होगिल । हुइना त मै म्यानेजमेन्टके विद्यार्थी हुइतुँ लेकिन काठमाडौ म ब्यवसाय करम कना मोर कोनो योजना निरह । तर समय, परिस्थिति ओ संघरियनके सहयोगसे एक्ठो थारुनके पहिचान बोकल रेस्टुरेन्ट खोल्ना योजना बनल । नम्मा समयसम काठमाडौके बसाइ हुइलक ओर्से काठमाडौ छोर्के गाउँम जाके व्यापार कर्ना उफे चुनौती रह । ओ जोन हम्रे स्पेसल थारु परिकारके स्वाद चिखाइ चाहतहि यी रेस्टुरेन्ट गाउँसे ज्यादा राजधानीम महत्त्वपूर्ण रह । थारु जाती कसिन परिकार खैठ ? किल नाइकि हुक्र जियक लाग का का चिज प्रयोग कर्ठ ? उ चिजके प्रस्तुति बरघर रेस्टुरेन्ट कर्ल बा । बरघर रेस्टुरेन्ट नाउँसे लेक थारु जातीहुक्र खैना, लगैना, जिना सक्कु चिजके पहिचान बोक्ल बा । हम्रे फाइदा कमैनासेफे थारुनके चिनारी देहकलाग गाउँम यी रेस्टुरेन्ट नैकैक राजधानी म कर्ना प्रयास कर्ती बाति, ताकी और समुदायके मनैफे पता पाइँत ना ।

३. अप्ने राजनीतिमे छिरल मनैं काठमाडौ जैसिन ठाउँमे बरघर रेस्टुरेन्ट चलैना सोंच कहाँसे आइल ?
–सबसे पहिल त राजनीति म छिरल मनै कोनोफे एक्ठो साइड व्यवसाय करक पर्ना एकदम जरुरी बा । महँगा नेपालके राजनीति म कुछ व्यापार व्यवसाय निकर्ना कलक भ्रष्टाचार बह्रैना हो । भ्रष्टाचारहन रोकक तेनफे नेतन व्यवसाय करक पर्ना जरुरी बा । हम्रे थारु परिकार जबसे काठमाडौ म “थारु राष्ट्रिय माघ महोत्सव“ मनाइ भिर्ली ओत्ठेसे काठमाडौ म थारु परिकारके स्वाद और मनैफे चिख्ना अवसर पैल । बर्षके एकचो किल थारु परिकार घोंघी, सुतही, गेंगटा, बैरिक चट्नी, ढिक्री, अन्डिक भात, बरिया, सिध्रा, आउर थप परिकार खाइ पाइत । यी परिकारहन सद्द कसिक खवाइ सेकजाइ ओ थारु परिकारहन राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपम कसिक चिन्हाँइ सेकजाइ यिह सोच्के बरघर रेस्टुरेन्ट खोल्ना सोच आइल हो । काठमाडौ म नेवारि, थकालि रेस्टुरेन्टसेलेक बिदेशी स्वाद रहल रेस्टुरेन्ट ध्यार बा । यी सक्कु चिजके स्वाद लेति रलक ग्राहक हुकहन आब नयाँ थारु परिकारके स्वाद देहक परल सोच्के बरघर रेस्टुरेन्टके जरम हुइलक हो ।


४.थारु भासा साहित्यमे फेन कलम चलैठी । अभिन सम थारु भासक् पोस्टा काकरे नै निकर्ली ?
–कबु कबु मैफे साहित्य म कलम चलैना प्रयास कर्ठंु, ध्यार त पता निहो लेकिन साहित्यम जत्रा दम ओ सन्तुष्टि बा ओत्रा और क्षेत्रम निहो । साहित्य समाजके जात्तिक चित्रण कर्ल रहत । कृष्णराज सर्बहारी, सुशील चौधरी, नन्दुराज चौधरी, शिव प्रसाद चौधरी उहाँ अग्रज हुकहनके प्रेरणासे यी क्षेत्रम मैफे सिख्ती बातु । कविता, गजल मुक्तकसेफे महिन नाटक लिख्ना मन परत । ध्यार त नाइ चार पाँचठो सम नाटक लिख्ल बातँु । समय मिलि त बहुत हाली थारु नाटक संग्रह निकर्ना सोच बा ।


५.कीर्तिपुरमे ठुम्रार साहित्यिक बखेरि नियमित चलैठी । अझकल कैसिन अवस्था बा बटाडिना ?
–कीर्तिपुरम ठुम्रार साहित्यिक बखेरी संचालन कर्लक ८ बरस होस्याकल । यी कार्यक्रम प्रत्येक महिनाके अन्तिम शनिबार बरघर रेस्टुरेन्ट म जो संचालन हुइत । यी बखेरी ध्यार साहित्यकार हुन्कहन उत्पादन कैसेक्ल बा । अब्बा कोरोनाके कारण जमघट नैकरेपैना ओ स्वास्थ हन ख्याल करकपर्ना हुइलक ओर्से यी कार्यक्रम भौतिक रुपम स्थगित कर्ल बाती । लेकिन कृष्णराज सर्बहारी ओ सोम डेमनडौराके नेतृत्वम यी कार्यक्रम वेबनार मार्फत संचालन हुइती बा ।


६.अप्ने एक जुझारु युवा नेता फे हुइटी । अब्बे थारुनले राजनीतिके अवस्था कैसिन बा ?
–मै जब ए.सल.सि देक काठमाडौ क्याम्पस पह्र जाइतहु उ ब्याला देश म संकटकाल लागल रह । कोठियाघाटसे मैना पोखर पुगल का रहि ३०/४० ठो आर्मी बस घेर लेल । किहुनी चेक कैक सिरिफ महिन सोधपुछ कर लग्ल । सायद हुँकहन किउ सुराकी कर्लिन कि यी बसम माओवादी बा कैक । सारा पुछ्ल आर्मी, मैफे डरा डरा जानतसम सक्कु बतैनु । अन्तिम म मेजर का कहल कलसे “यो सिताराम थारु भन्ने माओवादीलाइ अस्ती हामिले मारेको होइन ? यो अहिलेसम्म कसरी जिउँदो छ ? यसलाई सबै चेक गरेर तल झार” कैक एक्ठो आर्मी जवानहन अह्राइल, आर्मीके जवान मोर झोला जम्मा बिठ्ना बिठ्ना हेरल, लेकिन कुछ नि भेटाइल । पाछे सक्कु बसमका मनै “विद्यार्थी हो छोडिदिनुस“ कह लग्ल ओ एक्ठो दाजु अप्नह जिम्मा लेति “विद्यार्थी भाइ हो पढ्न जान लागेको” कल त मै बचगिनु । उ ब्याला राज्यके हेर्ना नजरिया का रह कलसे सारा थारु माओवादी हुइ ट, आतंकारी हुइ ट हिकहन म्वाई परत कना एक्कठो उद्देश्य रहिन । ध्यार निर्दोष थारु सिरिफ थारु हुइलक कारण राज्य मरलक प्रमाण सहितके इतिहास बा । उ दिन मोर भाग्य बलगर रह बचगिनु । जनयुद्ध काल म मगर पाछ सब्से ध्यार सहिद थारु हुक्र हुइल बात । तर सबसे भारी दुख्खके बात आझ उ जनयुद्ध एक्ठो थारु मन्त्री बनैनाफे हैसियत निरहगिल कलसे ओत्रा ध्यार थारु सहिद हुइलक उपलब्धि का रहगिल त ? न्याय, अधिकार ओ परिवर्तनके लाग सामन्ती ब्यवस्था ओ शोषक बिरुद्ध करल बिद्रोह आझ घुमघुमाके हुँकहन्के घेराम थारु नेतन दबल बात । आउर उह थारु नेतनके कन्धम बन्दुक धैके हुन्कहनके समुदायके उप्पर प्रहार कर्तिबात नयाँ शोषक हुक्र । तब फेन थारु नेतन काजे चिपचाप बात ? काजे आपन पार्टीम बोल निसेकठुइट, बिद्रोह करनिसेकठु त ? माननीय रेशम चौधरी उप्पर हुइल अन्याय एक्ठो जित्ती उदाहरण हो । अत्राभारी थारु समुदाय अन्याय खेप्ती रलक अवस्था म मुस्वासस दोन्द्रम खुस्टल थारु नेतनसे थारु समुदाय का आसा करि ? थारु नेताहुक्र राजनीतिसेफे शोषक सामान्ती नेतनके गुलामी करतै । गुलामी राजनीतिसे बाहेर निआइतसम थारुनके राजनीति अन्धकार बा ।


७.अझकल सक्कु थारु नेतनहे ठिर्मान हुइल डेख्जाइठ । आब थारुन्के राजनीति केहोर जाइ ?
–ध्यारचो औरक लाग लरलक थारु हुक्र पहिलाबार आपन लाग लरल रहैं उ हो “थरुहट आन्दोलन” । माओवादीके जनयुद्ध ओ थरुहट आन्दोलन सुटल थारुन जगैलक जो हो । यी दुइठो आन्दोलनसे जरमल थारु नेतनसे थारु समाज बहुत आसा बिश्वास कर्ल रह । लेकिन जोन मेरके आसा ओ बिश्वास कैल रह थारु समाज उ मेरके महसुस कर नैपाइल । यी थारु अगुवा हुँकहनके कमजोरी जो हो । थारुनके उप्पर अत्रा भारी दमन बा, अत्राभारी अन्याय बा तबुफे थारु नेता लगायत थारु समाज चिमचाम बैठल बा । कत्रा निर्दोष थारु हुँकहन राज्य मार सेकल, टीकापुरके राजबन्दिन जेल कोच्ल बा । अभिन आघताघ करुइया थारु नेतन जेल कोच्ना प्रयास कर्ती बा । लेकिन बिडम्बना हम्रे थारु एकजुट होइ निसेकठुइटी । आझ यिह थारुनके कमजोरिके फाइदा उठाके राज्य निर्दोष थारुन उप्पर दमन कर्ती बा । राजनितीक रुपम हम्रे थारु वडा अध्यक्ष, वडा सदस्य, कुछ मेयर ओ कुछ सान्सद जित सेकब लेकिन अनुपातिक रुपम हम्रे राज्यम प्रतिनिधित्व कर नैसेकब । काकरी शासक हुक्र बहुत चलाखीपुर्ण तरिकाकासे राज्यके पुर्नसंरचना कर्ल बात । पार्टीके गुलामी जोन थारु नेता करसेकी उह थारुनेता आपन पार्टीम अवसर पाईसेकि ओ ओसिन थारु नेतनसे समाज का आसा करि त ? नेपालके राष्ट्रिय राजनिती बडल सेकल अवस्था बा । पहिचान मुद्दाहन सासक हुक्र कमजोर बना सेक्ल बात । थारु नेतन खुद अप्नह नेतृत्व कर्ना हैसियत नैबनाइतसम ओ आपन थारु नेतृत्वम बिश्वास नैकरतसम हम्रे सक्कु जे आपन आपन पार्टीके झोला बोक्टि रबि । उहमार गुलामी राजनीतिसे बाहेर निनिक्रतसम् थारु मुक्ति निपैही ।


८.यहाँ सम पुगेबेर कब्बु नै बिस्रैना अविस्मरणीय क्षण का बा ?
–२०७० सालके कमलहरि आन्दोलनके घटना महिन बहुत याद आइठ् । उ दिन काठमाडौम कमलह्रीक रुपम दाङके सिर्जना चौधरीहन मट्टीतेल छिटके हुइलक हत्याके विरुद्धम उर्मिला चौधरिके नेतृत्व कैगिल आन्दोलन म हम्रे युवा बगाल रमेश दहित, निराजन चौधरी, अन्सुमान चौधरी, अनन्त चौधरी बर्दियालि थारु बिकास मंच काठमाडौके संघरियन कमलह्री आन्दोलनके न्यायिक लडाइम साथ देह अनामनगर पुग्ठी । लगभग ६०÷७० ठो कमलह्री बाबु हुक्र गाउँसे आके उ हत्या हुइल बाबु न्याय पाइक परल, दोषीहन कारबाही हुइक परल कना माग रहिन । अनामनगरसे हम्रे शान्तिपुर्ण आन्दोलन कर्ती २०० मिटर आघे हनुमानठान पुगल का रहि पुरुष प्रहरीहुक्र यी मेरिक भैस पितान कर्लकी हुकहनठे ज्या ज्या बातिन लाठी, बुठ, बन्दुकके कुन्डाले मार्के १२÷१३ कमलह्री बाबुन बेहोस बनादेल । बाँकी सब जहन पकरके लैगिल । सायद उ ब्याला हम्रे समयम बेहोस कमलह्री बाबुहुकहन अस्पताल पुगानिपैटी त ज्यानफे जाइसेक्टिन । यी घटना सरकारहन भारी धक्का लग्लिस, चौतर्फी सरकारके बिरोध ओ आलोचना हुइलिस । पाछ आन्दोलनकारिनसे माग पूरा कर्ना सरकार प्रतिबद्धता करल । उ घटना मोर लाग बहुत अविस्मरणीय बा । उ दिन घाइते बेहोस कमहलह्री बाबुन बचैलक म आपनहन गर्व महसुस हुइत ।


९.हमारे थारु समुदायके बेरोजगार युवन्हे स्वरोजगार हुइक लाग कैसिन सल्लाह डेबि ?
–मोर लागफे व्यवसाय एकदमे नयाँ क्षेत्र हो । मैफे भर्खर सिख्ति बातुँ बुझ्ती बातँु । हम्रे थारु व्यवसाय करबेर जोखिम लेहबेर बहुत डरैठि । उहमार व्यापार ब्यवसायम हम्रे पाछ बाती । हम्रे बुझक पर्ना बात का हो कलसे बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त कर नैसेकब । पहिलके तुलना म व्यवसायम युवाहुँकहनके चासो बह्रल बा ओ सफलताफे पैती बात । कर चहलेसे नेपालम बहुत अवसर बा लेकिन हम्रे बिदेश जाइ खोज्ठी । जत्रा मिहिनेत बिदेश म कर्ठी ओत्रा मेहनत आपन गाउँ ठाउँम करब त ध्यार सफलता हासिल कर सेकब । व्यवसाय लगायत आउरफे क्षेत्रम एकदम ध्यानदेक लग्बी कलसे अप्ने सफल हुइसेक्बी । रोजगार हुइना कि बेरोजगार हुइना उ खुद आपन हाँठम् रहठ ।


१०.बरघर रेस्टुरेन्टके उद्देश्य सहित सेवा सुविधा बटाडिना ? ओरौनी मे निसराउ मार्फत कुछ कहना बाँकी बा कि ?
–बरघर रेस्टुरेन्ट नाफामुखिसेफे सेवामुखी रेस्टुरेन्ट हो । यहाँ महिनक अन्तिम शनिच्चर थारु भाषा, साहित्य सम्बन्धि कार्यक्रम कर्ठी । यी कार्यक्रमके लाग हम्रे निशुल्क उपलब्ध करैठी । बरघर रेस्टुरेन्ट म अइबि त छोटमोट संग्राहलय जसिन महसुस हुइ । थारुनके प्रयोग कर्ना हस्तकला सेलेक थारु विद्वान हुँकहनके लिखल बहुत मेरिक किताब पाइसेक्बी । कम रुप्यम थारु परिकारके स्वाद यी रेस्टुरेन्ट म पाइसेक्बी । अन्तिम म मोर बिचारहन मैगर संघरियनमाझ पुगादेलक म मैगर संघरिय सागर कुश्मी जि हन बहुत बहुत धन्यवाद ओ निसराउर टिमहनफे ध्यारनक धन्यवाद देह चाहतु । निरन्तर चल्ती रहे । धन्यवाद ।